Боловсруулж байгаа хуулийн төслийн мэдээлэл

МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛЬ
2022 оны 7-р сарын 24 өдөр
Ulaanbaatar city
НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
1.1. Энэ хуулийн зорилт нь нийгмийн эрүүл мэндийн талаар төрөөс баримтлах үндсэн зарчмыг тодорхойлж, нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ авах эрхийг хангахад аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтан, иргэний гүйцэтгэх үүрэг, эрүүл мэндийн байгууллага, ажилтны үйл ажиллагаатай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн тухай хууль тогтоомж
2 .1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүл мэндийн тухай хууль, Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хууль, Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль, Эрүүл ахуйн тухай хууль, Гамшгаас хамгаалах тухай хууль, энэ хууль болон эдгээр хуультай нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2 .2. Монгол улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
3 дугаар зүйл. Хуулийн нэр томьёоны тодорхойлолт
3.1. Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
3.1.1. "нийгмийн эрүүл мэнд" гэж хүн, байгаль, нийгмийн зохицлыг хангаснаар хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах, дэмжих, хүн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, таатай нөхцөлийг бүрдүүлснээр сайн сайхан байхыг;
3.1.2. “нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ” гэж Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2-т заасныг;
3.1.3. “нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдал” гэж хүний болон зоонозын шалтгаант халдварт өвчин, шалтгаан тодорхойгүй өвчлөл, хими, цацрагийн осол, хордлого, дэгдэлтийн үед хүн ам өртөх, өвчлөлийн шинэ тохиолдлыг;
3.1.4. “нийгмийн эрүүл мэндийн бэлэн байдал” гэж нийгмийн эрүүл мэндийн сөрөг үр дагаврыг урьдчилан тооцож, хүний амь нас, эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны аюулгүй, тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор авч хэрэгжүүлж байгаа нэгдмэл удирдлага, төлөвлөлт, зохион байгуулалтын цогц арга хэмжээг;
3.1.5. “тандалт” гэж Эрүүл ахуйн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.6-д заасныг;
3.1.6. “эрсдэлийн харилцаа холбоо” гэж эрсдэлийн удирдлага, мэдээллийн хэрэгсэл, сонирхогч бүлгүүд болон олон нийтийн дунд эрсдэлийн талаарх харилцан мэдээлэл солилцох үйл явцыг;
3.1.7. “эрсдэлийн үнэлгээ” гэж хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх хүчин зүйлийг тодорхойлж, өвчинд өртөх магадлалыг тооцон, өртсөн тохиолдолд гарч болох үр дагаврыг чанарын болон тоон судалгааны аргаар үнэлэх явцыг;
3.1.8. “эрүүл мэндийн нөлөөллийн үнэлгээ” гэж Эрүүл ахуйн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.9-д заасныг;
3.1.9. “хариу арга хэмжээ” гэж нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн эрсдэлийн үнэлгээний үр дүнд үндэслэн тухайн эрсдэлд тохирсон цогц арга хэмжээг;
3.1.10. “тохиолдлын удирдлагын тогтолцоо” гэж нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед хариу арга хэмжээг хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий байгууллагуудын удирдлагын цогц үйл ажиллагаа;
3.1.11. “эрт илрүүлэг” гэж өвчний шинж тэмдэг илрээгүй харьцангуй эрүүл хүн амын дундаас халдварт болон халдварт бус өвчинд өртөх эрсдэлт бүлгийг тодорхойлж, тухайн өвчний өвөрмөц, энгийн, хүртээмжтэй шинжилгээ, үзлэгийн тусламжтайгаар урьдал эмгэг өөрчлөлтийг илрүүлэх, улмаар оношлох, эмчлэх, хянах үйл ажиллагааг тогтвортой, тасралтгүй цогц байдлаар зохион байгуулахыг;
3.1.12. “эрсдэлт хүчин зүйл” гэж хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж сөрөг үр дагавар үүсгэгч хүчин зүйлийг;
3.1.13. “эрүүл мэндийн боловсрол” гэж хүн амд орчин, бие, нийгмийн эрүүл мэндийн мэдлэгийг олгож, эрүүл мэндээ дэмжих, хамгаалах арга барилд сургах зорилгоор мэдлэг олгох үйл ажиллагааг;
3.1.14. “Нийгмийн эрүүл мэндийн төв” /цаашид “Төв” гэх/ гэж харьяа нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд нийгмийн эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлого, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, хүн амын эрүүл мэндийн байдал, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг тандах, судлах, хянах, эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, хүн амд эрүүл мэндийн боловсрол олгох үйл ажиллагаа зохион байгуулах эрүүл мэндийн байгууллагыг;
3.1.15. “нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан” гэж нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээр боловсрол олгох их, дээд сургууль, коллежийг төгссөн, нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний чиглэлээр ажиллаж байгаа ажилтныг;
4 дүгээр зүйл. Үйл ажиллагаанд баримтлах зарчим
4.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд дараах зарчим баримтална:
4.1.1. хууль дээдлэх;
4.1.2. хүн амд эрүүл мэндийн боловсрол олгох, дэмжих, хамгаалах, эрүүл мэндийн үйлчилгээг тэгш, хүртээмжтэй хүргэх;
4.1.3. шуурхай, ил тод, хариуцлагатай байх;
4.1.4. олон улсын эрүүл мэндийн дүрмийн хүрээнд үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэх;
4.1.5. шинжлэх ухааны мэдлэг, ололт, нотолгоонд үндэслэх;
4.1.6. байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааг хангах;
4.1.7. иргэдийн эрүүл мэндээ хамгаалуулах эрхийг хангах, баталгааг бүрдүүлэх;

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН УДИРДЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
5 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн удирдлагын тогтолцоо
5 .1. Нийгмийн эрүүл мэндийн удирдлагын тогтолцоо нь Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн газар, эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, нутгийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, нийгмийн эрүүл мэндийн төв, анхан шатны эрүүл мэндийн төвөөс бүрдэнэ.
6 дугаар зүйл. Монгол улсын их хурлын бүрэн эрх
6.1. Монгол Улсын Их Хурал нийгмийн эрүүл мэндийн талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
6.1.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед шуурхай авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээтэй холбогдсон Улсын Их Хурлын шийдвэрийн төслийг дараалал харгалзахгүйгээр хэлэлцэн шийдвэрлэх; 6.1.2. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
7 дугаар зүйл. Монгол Улсын Засгийн газрын бүрэн эрх
7.1. Гамшгаас хамгаалах тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.3.5 дах хэсэг, Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.1 дэх хэсэгт зааснаас бусад нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх чиглэлээр хорио цээр, хөдөлгөөний болон цагийн хязгаарлалт тогтоох, зайнаас харьцах зэрэг шаардлагатай арга хэмжээг эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн авах, тэдгээрт мөрдөх журам, зааврыг батлах;
7.2. Иргэний эрүүл мэнд, орлогыг хамгаалах, ажлын байрыг хадгалах, эдийн засгийг идэвхжүүлэх, нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, хорио цээрийн болон хязгаарлалтын дэглэмд шаардлагатай санхүүжилтийг шийдвэрлэх зорилгоор төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Улсын Их Хурлаар төсвийн тодотголыг батлуулах;
7.3. Хорио цээр, хязгаарлалтын дэглэмийн улмаас үйл ажиллагаа нь доголдсон аж ахуйн нэгж, байгууллага, цалин, орлого нь тасалдсан иргэдэд зохих дэмжлэг үзүүлэх;
7.4. Өмчийн хэлбэр үл харгалзан бүх шатны боловсролын байгууллагын хичээл, сургалтын үйл ажиллагааг тодорхой хугацаагаар теле, цахим хэлбэрт шилжүүлэх арга хэмжээг зохион байгуулах, сургалтын болон дотуур байрны төлбөрийг хөнгөлөх, дараагийн төлбөрт шилжүүлэх журмыг боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн батлах;
7.5. Бүх шатны сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааг тодорхой хугацаагаар хойшлуулсан, хязгаарласан тохиолдолд цахим, зайн сургалтыг чанартай, хүртээмжтэй хүргэх талаар шийдвэр гаргах;
7.6. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед өргөн хэрэглээний болон стратегийн ач холбогдол бүхий зарим бараа бүтээгдэхүүний үнэ тогтвортой байхад чиглэсэн төрийн зохицуулалтын арга хэмжээг авах;
7.7. Хүн амыг нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ, дархлаажуулалтын бэлдмэл, эм, эмнэлгийн хэрэгслээр тэгш, хүртээмжтэй хангах;
7.8. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед харилцаа холбоо, мэдээллийн технологи, эрчим хүч, хүнс хангамж, шатахуун түгээх газар, төрийн өмчит онц чухал болон стратегийн зориулалттай үйлдвэрлэл, үйлчилгээний байгууллагын тасралтгүй, хэвийн үйл ажиллагааг хангах арга хэмжээг авах;
7.9. Хүний амь нас, эрүүл мэндийг хамгаалахад зайлшгүй шаардлагатай бараа бүтээгдэхүүн, эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжийг улсын хилээр хойшлуулшгүйгээр нэвтрүүлэх арга хэмжээг авах;
7.10. Архи, согтууруулах ундаа, тамхи, мансууруулах бодис болон чихэр, ханаагүй тос, давс ихтэй, даршилсан бүтээгдэхүүнд онцгой албан татварыг нэмэгдүүлэх санал боловсруулж, Улсын Их Хурлаар шийдвэрлүүлэх;
7.11. Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх хүнсний хэрэглээг дэмжсэн зар сурталчилгааг хянах, хязгаарлах талаар шийдвэр гаргах;
7.12. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
8 дугаар зүйл. Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын бүрэн эрх
8.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, биелэлтийг хангуулах; 8.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн нөхцөл байдлыг судлах, хянах, үнэлэх, эрэлт хэрэгцээг харгалзан эрүүл мэндийн салбарын бодлого, хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлох; 8.3. Төр, хувийн хэвшлийн байгууллагыг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах; 8.4. Нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөр, төсөл боловсруулах, хэрэгжилтийг зохицуулах, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийж, үр дүнг тооцох;
8.5. Нийгмийн эрүүл мэндийн асуудлаар эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг захиалан гүйцэтгүүлэх; 8.6. Нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээр хүний нөөцийн хөгжлийн бодлогыг тодорхойлох; 8.7. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтныг мэргэшүүлэх, давтан сургах бодлогыг тодорхойлж, нийгмийн баталгааг хангах; 8.8. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний санхүүжилтийн бодлогыг тодорхойлох; 8.9. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн бодлогыг тодорхойлох, түншлэл, концессын төсөл, хөтөлбөрийг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах; 8.10. Нийгмийн эрүүл мэндийн нөхцөл байдлын талаарх нэгдсэн мэдээллээр хангах;
8.11. Хүнсний сүлжээнд нийлүүлэх хүнсний бүтээгдэхүүний сав, баглаа боодол, шошгололт, хүнсний шим тэжээлийн талаарх мэдээлэл хүргэх; 8.12. Хүүхдийн хооллолт, хөдөлгөөний хяналт-шинжилгээг боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран зохион байгуулах; 8.13. Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургууль, дотуур байрны хүүхдийн хүнс, хоол тэжээлийн стандартыг хүнсний асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай хамтран боловсруулж, батлуулах; 8.14. Бүх шатны боловсролын хөтөлбөрт тусгах эрүүл амьдрах зан үйлийг төлөвшүүлэх талаар санал боловсруулж, боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэх; 8.15. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед шаардлагатай шинэ төрлийн эм, ариутгал, халдваргүйтгэлийн бодисыг түргэвчилсэн журмаар бүртгэх; 8.16. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
9 дүгээр зүйл. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын бүрэн эрх
9.1. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, дэмжих талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
9.1.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль тогтоомж, түүнийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан гаргасан Засгийн газрын шийдвэрийн биелэлтийг харьяалах нутаг дэвсгэртээ зохион байгуулах;
9.1.2. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн хүн амын нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд зарцуулагдах төсвийг хуваарилан батлах, хэрэгжилтэд хяналт тавих;
9.1.3. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах арга хэмжээнд төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэний хамтын оролцоог хангаж, үйл ажиллагааг нь уялдуулан зохицуулах;
9.1.4. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
10 дугаар зүйл. Бүх шатны засаг даргын бүрэн эрх
10.1. Аймаг, нийслэлийн засаг дарга нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, дэмжих талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
10.1.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан Засгийн газар, нутгийн өөрөө удирдах байгууллагаас гаргасан шийдвэрийн биелэлтийг харьяалах нутаг дэвсгэртээ зохион байгуулах; 10.1.2. Харьяалах нутаг дэвсгэртээ нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах ойрын ба хэтийн төлөвийг тодорхойлсон хөтөлбөр, төсөл боловсруулж, иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар батлуулж, гарсан шийдвэрийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах; 10.1.3. Нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах чиглэлээр идэвх, санаачилгатай ажиллаж байгаа хамт олон, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг урамшуулах, сурталчлах ажлыг зохион байгуулах; 10.1.4. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн нийгмийн эрүүл мэндийн төвд ажиллаж байгаа нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтны нийгмийн баталгааг хангах, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах;
10.1.5. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалахад нэмэлт санхүүжилт олгох; 10.1.6. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн хүн амын нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд зарцуулагдах төсвийг батлуулж, шаардлагатай санхүүжилтийг олгох; 10.1.7. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.
10.2. Сум, дүүрэг, баг, хорооны засаг дарга нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах талаар дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
10.2.1.Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан Засгийн газар, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, дээд шатны засаг даргаас гаргасан шийдвэрийн биелэлтийг харьяалах нутаг дэвсгэртээ зохион байгуулах; 10.2.2. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн хүн амд үзүүлэх нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тэгш, хүртээмжтэй байдлыг хангах; 10.2.3. Нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах чиглэлээр нийтийг хамарсан арга хэмжээнд аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэнийг татан оролцуулах ажлыг зохион байгуулах;
10.2.4. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн нийгмийн эрүүл мэндийн байгууллагыг шаардлагатай боловсон хүчин, материаллаг бааз, санхүүгийн хувьд дэмжих; 10.2.5. Харьяалах нутаг дэвсгэрийн эрүүл мэндийн төвд ажиллаж байгаа нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтны нийгмийн баталгааг хангах, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах; 10.2.6. Хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх.

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТӨРӨЛ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ, ТОГТОЛЦОО
11 дүгээр зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний төрөл
11.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх байгууллага нь дараах төрлийн нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг үзүүлнэ:
11.1.1. хүн амын эрүүл мэндийн байдал, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг тандах, судлах, хянах; 11.1.2. олон нийтийн эрүүл мэндийн тэргүүлэх асуудал, эрүүл мэндэд учирч буй эрсдэлийг тодорхойлох; 11.1.3. өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх; 11.1.4. эрүүл мэндийн боловсрол олгох, нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих; 11.1.5. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн тусламж, үйлчилгээ;
11.2. Хүн амын эрүүл мэндийн байдал, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг тандах, судлах, хянах тусламж, үйлчилгээ:
11.2.1. хүн амд өвчнөөс сэргийлэх, эрүүл аж төрөх мэдлэг, хандлага, дадал олгох үйл ажиллагааг зохион байгуулах; 11.2.2. халдварт болон халдварт бус өвчин, түүнд нөлөөлөх эрсдэлт хүчин зүйлийг илрүүлэх, тандах, хянах үйл ажиллагааг зохион байгуулах; 11.2.3. эрүүл мэндийг дэмжих, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр сайн дурын ажилтнуудыг бэлтгэж, үйл ажиллагаанд нь дэмжлэг үзүүлэх; 11.2.4. хүрээлэн буй орчноос хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх эрүүл мэндийн нөлөөллийн үнэлгээг хийх, тандах, мэдээллийн сан үүсгэх; 11.2.5. нийгмийн эрүүл мэндийн бэлэн байдал, хариу арга хэмжээний батлагдсан төлөвлөгөөний дагуу ажиллах; 11.2.6. нийгмийн эрүүл мэндийн бэлэн байдлыг хангах; 11.2.7. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед дэгдэлтийн судалгаа, тандалт хийх, шаардлагатай тохиолдолд “Тохиолдлын удирдлага”-ын тогтолцоонд шилжих; 11.2.8. цэцэрлэг, сургуулийн хүүхдийн хоол, эмнэлэг, сувиллын хоолонд хяналт үнэлгээ хийж, зөвлөн туслах, үйлчилгээ үзүүлэх;
11.3. Олон нийтийн эрүүл мэндийн тэргүүлэх асуудал, эрүүл мэндэд учирч буй эрсдэлийг тодорхойлох тусламж, үйлчилгээ:
11.3.1. хүн амын эрүүл, аюулгүй амьдрах гадаад болон дотоод орчны үнэлгээ, тэдгээрийн сөрөг нөлөөллөөс хүний эрүүл мэндэд учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, хариу арга хэмжээг нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд төлөвлөн зохион байгуулах; 11.3.2. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдал, химийн хордлого, гэмтэл, цочмог хордлогын үед тархвар зүйн судалгаа, эрсдэлийн үнэлгээ хийх, шийдвэр гаргагчийг үнэн зөв мэдээллээр хангах;
11.4. Өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх тусламж, үйлчилгээ:
11.4.1. зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчин, түүний эрсдэлт хүчин зүйлээс сэргийлэх эрт илрүүлгийг зохион байгуулах; 11.4.2. осол гэмтэл, хүчирхийллээс сэргийлэх, сэтгэц, зан үйлийн эрүүл мэндийг хамгаалах тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх; 11.4.3. архи, тамхи, мансууруулах бодисын хэрэглээг бууруулах, хүн амын хоол тэжээл, зохистой хооллолт, аминдэм, эрдэс бодисын дутагдлаас сэргийлэх арга хэмжээ авах; 11.4.4. эмийн зохистой хэрэглээ, хүнсний аюулгүй байдлыг хангуулах, хүнсний хордлогот халдвараас урьдчилан сэргийлэх тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх; 11.4.5. халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах;
11.5. Эрүүл мэндийн боловсрол олгох, нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах тусламж, үйлчилгээ:
11.5.1. эрүүл амьдралын хэв маягийг таниулах, зөвлөх, түгээн дэлгэрүүлэх үйл ажиллагаанд бусад салбар, аж ахуйн нэгж, олон нийтийн оролцоог ханган ажиллах; 11.5.2. нийтийн биеийн тамир, чийрэгжүүлэлт, идэвхтэй хөдөлгөөнийг дэмжих клуб, төвийн үйл ажиллагааг мэргэжил арга зүйгээр дэмжих, чиглүүлэх; 11.5.3. орчны эрүүл ахуй, уур амьсгалын өөрчлөлт, агаарын бохирдлыг бууруулах, ахуйн шавж, мэрэгч устгал, ариутгал халдваргүйтгэлийг холбогдох байгууллагуудтай хамтран чиглүүлж зохион байгуулах; 11.5.4. хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй, эмнэлгийн хатуу ба шингэн хог хаягдал, химийн хорт болон аюултай бодисоос сэргийлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах;
11.5.5. эрүүл зан үйл, аж төрөх ёсыг хэвшүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааг зохион байгуулах; 11.5.6. эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлэх, эрүүл мэндийн мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулах; 11.5.7. эрүүл мэндийн байгууллагын эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн, эрүүл мэндийн ажилтны сургалтыг зохион байгуулах, мэдээлэл, нэвтрүүлэг, сурвалжилга бэлтгэх, нийтлэн түгээх; 11.5.8. зорилтот бүлгийн хүн амын дунд эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлэх, эрүүл зан үйлийг таниулан сурталчлах; 11.5.9. хүн амд өвчнөөс сэргийлэх, эрүүл аж төрөх зөв мэдлэг, хандлага, дадал олгох үйл ажиллагааг тогтмол зохион байгуулах; 11.5.10. орчны эрүүл ахуйн чиглэлээр эрүүл мэндийн зөвлөмж боловсруулах, сургалт, сурталчилгааг зохион байгуулах; 11.5.11. хүн амын дунд эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлэх, эрүүл мэндийн талаарх хэрэгцээ, дадал, хандлагыг тандан судлах;
11.6. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн тусламж, үйлчилгээ:
11.6.1. Бусад улсад, бүс нутагт, олон улсад гарсан нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын талаар эрсдэл тооцох, урьдчилсан тандалт судалгаа, тархвар зүйн судалгааг хийж, үр дүнг танилцуулах; 11.6.2. төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэх; 11.6.3. өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зөвлөмжийг олон нийтэд мэдээлэх; 11.6.4. эрсдэлийн харилцаа, холбооны мэдээллийг түгээх; 11.6.5. халдвараар өвчилсөн хүний хувийн мэдээллийг хамгаалах үйл ажиллагаанд хяналт тавих; 11.6.6. хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний талаар судалгаа хийж, олон нийтэд мэдээлэх; 11.6.7. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын хамрах хүрээ, нэрвэгдэгсдийг ангилан, эрэмбэлэх, таних тэмдэг, бүртгэлийн тогтолцоог бий болгох;
11.6.8. бусад төр, хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллага, төрийн бусад байгууллага, иргэний нийгмийн байгууллагатай хамтран ажиллах; 11.6.9. нийгмийн эрүүл мэндийн бэлэн байдлын дадлага, сургуулилтыг орон нутгийн онцгой байдлын болон төрийн захиргааны байгууллага, бусад байгууллагатай хамтран жил бүр зохион байгуулах; 11.6.10. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн нөөцийн бэлэн байдал, хадгалалт, хамгаалалт, хуваарилалт, зарцуулалт, хангамжид хяналт, үнэлгээг тогтмол хийх; 11.6.11. шинэ болон сэргэж байгаа халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах, тандах, тусламж үзүүлэх ажлыг зохион байгуулах; 11.6.13. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед ажиллах тохиолдлын удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлэх; 11.6.14. хуульд заасан бусад.
11.7. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед ажиллах тохиолдлын удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлэх, хариу арга хэмжээний журмыг эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
11.8. Нийгмийн эрүүл мэндийн зөвлөл, түүний ажиллах журмыг эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн баталж болно.
12 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын тогтолцоо
12.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын тогтолцоо нь нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, нийгмийн эрүүл мэндийн төв, анхан шатны эрүүл мэндийн төвөөс бүрдэнэ.
12.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын ажиллах журам, зохион байгуулалтын бүтэц, орон тоог эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
13 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн чиг үүрэг
13.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв нь энэ хуулийн 11.1-11.6 дах хэсэгт заасан чиг үүргээс гадна дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.1.1. нийгмийн эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах; 13.1.2. нийгмийн эрүүл мэндэд нөлөөлж буй хүрээлэн байгаа орчны нөлөөлөл, хүчин зүйлийг тогтоох, үнэлэх чиглэлээр судалгаа хийх, тандах, хянах, мэдээлэх; 13.1.3. өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх талаар эрүүл мэндийн боловсрол олгож, эрүүл амьдрах зан үйлийг төлөвшүүлэх; 13.1.4. нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээр үндэсний хэмжээнд лавлагаа лабораторийн үүрэг гүйцэтгэх; 13.1.5. био технологийн урьдчилан сэргийлэх тарилга, био бэлдмэлийг турших, үйлдвэрлэх, ханган нийлүүлэх.
13.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах чиглэлээр дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.2.1. нийгмийн эрүүл мэндийн талаар хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, стандарт, дүрэм, журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих; 13.2.2. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэх; 13.2.3. нийгмийн эрүүл мэндийн төв, анхан шатны эрүүл мэндийн төвийг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах; 13.2.4. нийгмийн эрүүл мэндийн сургалтыг зохион байгуулах; 13.2.5. нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтныг чадваржуулах урт болон богино хугацааны сургалтыг төлөвлөх, зохион байгуулах, үр дүнг үнэлэх;
13.2.6. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах дэвшилтэт аргыг судалж, нэвтрүүлэх; 13.2.7. нэн аюултай халдвар, эмгэг төрүүлэгч, биологийн бодис, халдварын голомт, тодорхойлох, тархвар зүйн судалгаа хийхэд мэргэжил арга зүйн туслалцаа үзүүлэх; 13.2.8. эрсдэлийн харилцаа холбоог нэгдсэн удирдлагаар хангах;
13.3. Нийгмийн эрүүл мэндэд нөлөөлж буй хүрээлэн байгаа орчны нөлөөлөл, хүчин зүйлийг тогтоох, үнэлэх чиглэлээр судалгаа хийх, тандах, хянах, мэдээлэх чиглэлээр дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.3.1. жил бүр нийгмийн эрүүл мэндэд нөлөөлж буй хүрээлэн байгаа орчны хүчин зүйлийг тогтоох судалгааг хийж, үр дүнг танилцуулж, авах арга хэмжээний төлөвлөгөө баталж, хэрэгжүүлэх; 13.3.2. орчны эрүүл мэнд, хор судлал, химийн бодисын хордлогын нөхцөл байдлын талаар дүн шинжилгээ хийх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг зохион байгуулж, мэдээлэх; 13.3.3. уур амьсгалын өөрчлөлт нийгмийн эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг тандан судлах, мэдээ мэдээллээр хангах; 13.3.3. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын талаар урьдчилан тандан судалж, төрийн бусад байгууллагыг мэдээллээр хангах; 13.3.4. эрүүл мэндийн нөлөөллийн үнэлгээ хийж, лавлагаа, зөвлөмжөөр хангах;
13.3.5. хүн амын хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн чиглэлээр тандалт, судалгаа хийх; 13.3.6. эмчилгээний хоолны болон тусгай дэглэмийн хоолны жор боловсруулахад арга зүйн зөвлөгөө өгөх, сургалт зохион байгуулах; 13.3.7. биологийн идэвхт бүтээгдэхүүн, зохицуулах үйлчилгээтэй хүнс, баяжуулсан хүнс, хувиргасан амьд организм, түүнээс гаралтай хүнс, органик хүнсний талаарх нийгмийн эрүүл мэндэд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийх; 13.3.8. улсын хэмжээнд нийгмийн эрүүл мэндийн мэдээллийн сан, нэгдсэн сүлжээг хөтлөх, зохион байгуулах;
13.4. Өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх талаар эрүүл мэндийн боловсрол олгож, эрүүл амьдрах зан үйлийг төлөвшүүлэх чиглэлээр дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.4.1. нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хэрэгжиж байгаа хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах; 13.4.2. суурь боловсролын сургалтын хөтөлбөрт эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл зан үйл, аж төрөх хэв маягийг төлөвшүүлэхэд чиглэсэн сургалтын хөтөлбөрийн санал боловсруулж, боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлэх; 13.4.3. эрүүл хооллолт, амьдралын зөв дадал бий болгох чиглэлээр сургалт, сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулах;
13.4.4. хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх бүтээгдэхүүний зар сурталчилгааг хориглох, хязгаарлах саналыг холбогдох төрийн захиргааны байгууллагад хүргүүлэх; 13.4.5. өвчний тархвар зүйн судалгааны арга зүй боловсруулах; 13.4.6. хүн амын дундах эрсдэлт зан үйлийг судлан тогтоох судалгааны арга зүй боловсруулах; 13.4.7. эрсдэлийн үнэлгээ хийх, судалгааны тайланг олон нийтэд мэдээлэх; 13.4.8. нэн аюултай халдваруудын тархвар зүйн тандалт хийж, үр дүнг танилцуулах; 13.4.9. зонхилон тохиолдох халдварт бус өвчний эрт илрүүлгийг нэгдсэн зохион байгуулалтаар хангах;
13.5. Нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлээр үндэсний хэмжээнд лавлагаа лабораторийн үүрэг гүйцэтгэх чиглэлээр дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.5.1. хүнсний бүтээгдэхүүний шимт бодис, тэжээллэг чанарын талаар тандалт судалгаа хийх, лабораторийн шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргах; 13.5.2. хүнсний бүтээгдэхүүний шим тэжээлийн хүний эрүүл мэнд, удмын сан, хүрээлэн байгаа орчинд учруулах сөрөг нөлөөллийг судлах; 13.5.3. хүнсний шим тэжээл, орчны эрүүл мэндийн асуудлаар үндэсний лавлагаа лабораторийн үүрэг гүйцэтгэх, мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах, сургалт, сурталчилгаа явуулах;
13.5.4. хөрс, ус, агаарын найрлагын агууламж тогтоох шинжилгээ хийх, дүгнэлт гаргах; 13.5.5. химийн болон эмнэлзүйн хор илрүүлэх лабораторийн шинжилгээ хийх; 13.5.6. химийн бодисын хүний эрүүл мэнд, удмын сан, хүрээлэн байгаа орчинд учруулах сөрөг нөлөөллийн талаар тандалт судалгаа хийж, мэдээллийн сан бүрдүүлэх; 13.5.7. Хор судлалын чиглэлээр лабораторийн сургалт, сурталчилгаа явуулах;
13.6. Био технологийн урьдчилан сэргийлэх тарилга, био бэлдмэлийг турших, үйлдвэрлэх, ханган нийлүүлэх чиглэлээр дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
13.6.1.дархлаажуулалтын болон эмчилгээ, оношилгооны чиглэлээр биобэлдмэл үйлдвэрлэх; 13.6.2. био бэлдмэл, хүнсний нэмэлт бүтээгдэхүүний шинэ загвар боловсруулах, сайжруулах чиглэлээр судалгаа, шинжилгээний ажил гүйцэтгэх; 13.6.3. био технологийн шинэ бүтээгдэхүүн турших, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх; 13.6.4. био аюулгүй байдлыг хангах;
13.6.5. молекул, биологи, био технологийн туршилтын лабораторийн үйл ажиллагаа эрхлэх; 13.6.6. үндэсний хэмжээнд полиомиелитийн лабораторийн үйл ажиллагаа эрхлэх. 13.6.7. хуульд заасан бусад.
13.7. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн захирлыг эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн томилно.
14 дүгээр зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн төвийн чиг үүрэг
14.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн төв /цаашид “Төв” гэх/ нь энэ хуулийн 11.1-11.6 дах хэсэгт зааснаас гадна дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
14.1.1. нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг дангаараа болон бусад эрүүл мэндийн байгууллагууд, аж ахуйн нэгж байгууллага, олон нийт, иргэдийн оролцоотой хамтран хэрэгжүүлэх; 14.1.2. нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг зохион байгуулах; 14.1.3. эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлого, хөтөлбөрийн нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлийг анхан шатны эрүүл мэндийн байгууллагын нэгдсэн удирдлагаар хангаж, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, нийгмийн эрүүл мэндийн дэмжих бодлого, төлөвлөгөө боловсруулах; 14.1.4. хүний эрүүл мэндэд нөлөөлж буй нийгэм, зан үйл, эрүүл мэндэд учирч буй эрсдэлт хүчин зүйлийг үнэлэх, тандах, хянах, судалгааны үр дүнг нийтэд болон холбогдох байгууллагад мэдээлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах;
14.1.5. дархлаажуулалтад хамрагдах, өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, эрүүл мэндийн боловсрол олгож, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах; 14.1.6. зонхилон тохиолдох өвчний эрт илрүүлгийг нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах, мэдээлэх, хянах үйл ажиллагааг зохион байгуулах; 14.1.7. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын бэлэн байдал, хариу арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх; 14.1.8. эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх үйл ажиллагаанд салбар дундын оролцоог ханган, төр, хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллага, иргэд, олон нийттэй хамтран зохион байгуулах; 14.1.9. анхан шатны эрүүл мэндийн байгууллагыг чадавхжуулах; 14.1.10. хувь хүнд болон хүн амд суурилсан эрүүл мэндийн үйлчилгээний үр ашиг, хүртээмж, чанарыг үнэлэх; 14.1.11. эрүүл мэндийн асуудлын талаарх шинэ ойлголт, шинэлэг шийдлүүдийн талаар судлах;
14.1.12. харьяалах нутаг дэвсгэрийн эрүүл мэндийн байгууллагыг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах; 14.1.13. хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдал, хоол тэжээлээс хамааралт өвчин, эмгэг түүнд нөлөөлж буй хүчин зүйл, шалтгаан, эрүүл мэндийн нөлөөллийн үнэлгээ, тандалт судалгааг хийж, мэдээлэх, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг зохион байгуулах; 14.1.14. хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдлын чиглэлээр бодлого, стратеги, зөвлөмж, төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; 14.1.15. хүн амын эрүүл, аюулгүй амьдрах гадаад болон дотоод орчны үнэлгээ, тэдгээрийн сөрөг нөлөөллөөс хүний эрүүл мэндэд учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, хариу арга хэмжээг нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд төлөвлөн зохион байгуулах;
15 дугаар зүйл.. Төвийн бүтэц, зохион байгуулалт
15.1. Төв нь дараах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах нэгжтэй байна:
15.1.1. Халдварт бус өвчний тандалт, сэргийлэлт 15.1.2. Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэлт, дархлаажуулалт 15.1.3. Орчны эрүүл мэнд, эрүүл ахуй 15.1.4. Лаборатори
15.2. Төвийн даргыг аймаг, нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын саналыг үндэслэн аймаг, дүүргийн Засаг дарга томилно.
16 дугаар зүйл. Анхан шатны эрүүл мэндийн төвийн чиг үүрэг
16.1. Анхан шатны эрүүл мэндийн төв нь дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ:
16.1.1. нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг дангаараа болон бусад эрүүл мэндийн байгууллагууд, аж ахуйн нэгж байгууллага, олон нийт, иргэдийн оролцоотой хамтран хэрэгжүүлэх; 16.1.2. нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг зохион байгуулах; 16.1.3. нийгмийн эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах төлөвлөгөө боловсруулах; 16.1.4. хүний эрүүл мэндэд нөлөөлж буй нийгэм, зан үйл, эрүүл мэндэд учирч буй эрсдэлт хүчин зүйлийг үнэлэх, тандах, хянах; 16.1.5. дархлаажуулалтад хамрагдах, өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, эрүүл мэндийн боловсрол олгож, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах;
16.1.6. зонхилон тохиолдох өвчний эрт илрүүлгийг зохион байгуулах; 16.1.7. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын бэлэн байдал, хариу арга хэмжээг хэрэгжүүлэх; 16.1.8. эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх үйл ажиллагаанд салбар дундын оролцоог ханган, төр, хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллага, иргэд, олон нийттэй хамтран зохион байгуулах; 16.1.9. хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдал, хоол тэжээлээс хамааралт өвчин, эмгэг түүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлээс сэргийлэх, зөвлөх, мэдээлэх, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг зохион байгуулах;
16.1.10. хүн амын эрүүл, аюулгүй амьдрах гадаад болон дотоод орчны сөрөг нөлөөллөөс хүний эрүүл мэндэд учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, хариу арга хэмжээг нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд зохион байгуулах; 16.1.11. Төвийн шийдвэр, зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх.
17 дугаар зүйл. Анхан шатны эрүүл мэндийн төв
17 .1. Анхан шатны эрүүл мэндийн төвийн бүтцэд халдварт өвчний асуудал хариуцсан нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан, халдварт бус өвчний асуудал хариуцсан нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан, нийгмийн ажилтан, хоол зүйчийг ажиллуулна.

ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН АЖИЛТНЫ ЭРХ, ҮҮРЭГ, НИЙГМИЙН БАТАЛГАА
18 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтны эрх, үүрэг
18.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан дараах эрх эдэлнэ:
18.1.1. мэргэжлийн асуудлаар төрийн болон төрийн бус байгууллага, түүний удирдлага, иргэнд шаардлага тавих, зөвлөгөө өгөх; 18.1.2. албан тушаалын бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай ажиллах нөхцөлөөр хангуулах; 18.1.3. мэргэжлийн ур чадвараа дээшлүүлэх, 4 жил тутамд төгсөлтийн дараах сургалтад байгууллагын зардлаар хамрагдах; 18.1.4. нийгмийн баталгаагаар хангагдах; 18.1.5. хууль тогтоомжид заасан бусад эрх.
18.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан дараах үүрэг хүлээнэ:
18.2.1. ёс зүйн хэм хэмжээг биелүүлж, хүнлэг, энэрэнгүй үзлийг эрхэмлэн, мэргэжлээ хүний эрүүл мэндийн эсрэг ашиглахгүй байх; 18.2.2. үйл ажиллагаандаа нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хууль тогтоомжийг мөрдөж ажиллах; 18.2.3. хүн амд эрүүл мэндийн боловсрол олгох чиглэлээр сургалт, сурталчилгаа явуулах, эрүүл амьдрах зан үйлийг төлөвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх; 18.2.4. мэргэжлийн ур чадвараа байнга дээшлүүлэх; 18.2.5. хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг.
19 дүгээр зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтны нийгмийн баталгаа
19.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллагад 10 ба түүнээс дээш жил ажилласан нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтанд тэтгэвэрт гарахад нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмжийг үндсэн цалингийн дунджаас нь тооцож олгох бөгөөд нэг удаагийн тэтгэмж тооцох цалингийн дундаж хэмжээ, тэтгэмж олгох шалгуур нөхцөлийг Төрийн албаны тухай хуульд заасан журмыг баримтлан тогтооно. 19.2. Энэ хуулийн 17.1-т заасан нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж олгоход шаардагдах зардлыг тухайн байгууллага төсөвтөө тусгасан байна. 19.3. Нутгийн захиргааны болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, аж ахуйн нэгж, байгууллага нь нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтанд урамшуулал олгох, нийгмийн баталгааг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх арга хэмжээ авч хэрэгжүүлнэ.
19.4. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллагад ажиллаж байгаа нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтанд таван жил тутамд нэг удаа зургаан сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн тэтгэмжийг тухайн байгууллагаас нь олгоно. 19.5. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтныг жилд нэг удаа эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээнд төлбөргүй хамруулна. 19.6. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтанд ажилласан 5 жил тутамд нь Хөдөлмөрийн тухай хуулиар тогтоосон ээлжийн амралтын үндсэн болон нэмэгдэл амралт дээр нь 1 өдрийн нэмэгдэл амралт олгоно.
20 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтанд олгох нэмэгдэл хөлс, нөхөн төлбөр
20.1. Олон улсын хөл хориот халдварт өвчин, зоонозын гаралтай халдварт өвчний голомтод болон гамшгийн үед дайчилгаагаар нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж ажиллаж байгаа ажилтанд тухайн дайчилгааг зохион байгуулсан газар ажилласан хугацааны цалин хөлсийг нь З дахин нэмэгдүүлж олгоно.
20.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн ажилтан нь олон улсын хөл хориот халдварт өвчний голомтод ажиллаж халдвар авсны улмаас болон ажил үүргээ гүйцэтгэх үедээ амь насаа алдвал ар гэрт нь түүний 5 жилийн үндсэн цалинтай нь тэнцэх хэмжээний нэг удаагийн буцалтгүй мөнгөн тусламж олгох бөгөөд ажил үүрэг гүйцэтгэхтэй нь холбогдуулан бие махбодод нь гэмтэл учруулсан буюу эрүүл мэндийг нь бусад хэлбэрээр хохироосноос хөдөлмөрийн чадвараа түр алдсан, тахир дутуу болсон тохиолдолд тэтгэвэр, тэтгэмж, авч байсан цалингийн зөрүүг хөдөлмөрийн чадвар түр алдсан, тахир дутуугийн тэтгэмж авч байсан нийт хугацаанд олгоно.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ
НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САНХҮҮЖИЛТИЙН ТОГТОЛЦОО
21 дүгээр зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн санхүүжилтийн тогтолцоо
21.1. Нийгмийн эрүүл мэндийн санхүүжилтийн тогтолцоо нь хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах, нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн эрсдлийг бууруулах, нийгмийн эрүүл мэндийн боловсрол олгох, тандан судлахад зарцуулагдах ба нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний зардлыг дараах аргаар санхүүжүүлнэ:
21.1.1. хүн амын эрүүл мэндийн байдал, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг тандах, судлах, хянах тусламж, үйлчилгээний зардлыг эдийн засгийн ангиллаар; 21.1.2. олон нийтийн эрүүл мэндийн тэргүүлэх асуудал, эрүүл мэндэд учирч буй эрсдэлийг тодорхойлох үйлчилгээний зардлыг эдийн засгийн ангиллаар; 21.1.3. өвчин, эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх тусламж, үйлчилгээний зардлыг нэг иргэнээр тооцсон төлбөрийн аргаар; 21.1.4. эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл мэндийг дэмжих тусламж, үйлчилгээний зардлыг эдийн засгийн ангиллаар; 21.1.5. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үеийн тусламж, үйлчилгээний зардлыг эдийн засгийн ангиллаар.
22 дугаар зүйл. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний санхүүжилт
22.1.нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний санхүүжилт нь улсын төсөв, эрүүл мэндийн даатгал, Засгийн газрын тусгай сан, аж ахуйн нэгж, байгууллага, хамт олон, иргэний хандив, эрүүл мэндийн байгууллагын төлбөртэй тусламж, үйлчилгээ, бусад үйл ажиллагааны орлого, хууль тогтоомжоор хориглоогүй бусад эх үүсвэрээс бүрдэнэ. 22.2. Эрүүл мэндийг дэмжих сангийн санхүүжилтээс нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд зарцуулна. 22.3. Нийгмийн эрүүл мэндийн төлбөртэй тусламж, үйлчилгээний журам, жагсаалтыг эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн, төлбөрийн жишиг хэмжээг санхүүгийн болон эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална. 22.4. Хууль тогтоомжид нийцүүлэн нэмэлт болон төлбөртэй тусламж, үйлчилгээ үзүүлж, олсон орлогыг төвийн эрүүл мэндийн ажилтны хөдөлмөрлөх нөхцөлийг сайжруулах, нийгмийн баталгааг хангах, тоног төхөөрөмж худалдан авах, засвар, үйлчилгээ хийхэд зарцуулах бөгөөд уг орлогыг зарцуулах үлгэрчилсэн журмыг санхүүгийн болон эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална.

ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
ИРГЭНИЙ ЭРХ, ҮҮРЭГ, АЖ АХУЙН НЭГЖ, БАЙГУУЛЛАГА, ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦОО
23 дугаар зүйл. Иргэний эрх, үүрэг
23.1. Иргэн нийгмийн эрүүл мэндийн талаар дараах эрхтэй:
23.1.1. холбогдох байгууллага, албан тушаалтнаас хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар үнэн зөв, бодит мэдээлэл авах; 23.1.2. нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг үнэ төлбөргүй авах; 23.1.3. өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн хувийн мэдээллийг хамгаалуулах; 23.1.4. лабораторийн шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргах; 23.1.5. зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчин, түүний эрсдэлт хүчин зүйлээс сэргийлэх эрт илрүүлэгт хамрагдах; 23.1.6. төрийн захиргааны байгууллагын гаргасан шийдвэр, арга хэмжээ энэ хуулийн зорилго, бодит байдалд нийцээгүйн улмаас эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл холбогдох байгууллагад гомдол гаргах; 23.1.7. хуульд заасан бусад эрх.
23.2. Иргэн нийгмийн эрүүл мэндийн талаар дараах үүрэгтэй:
23.2.1. эрүүл амьдрах зан үйлийг төлөвшүүлэх; 23.2.2. өвчнөөс сэргийлэх, эрүүл аж төрөх зөв мэдлэг, хандлагыг бий болгох; 23.2.3. заавал хийх дархлаажуулалтад тогтмол хамрагдах; 23.2.4. нийгмийн эрүүл мэндэд харш үйлдлийг эрх бүхий байгууллагад мэдээлэх; 23.2.5. эрх бүхий байгууллагаас баталсан шийдвэр, хорио цээр, хөдөлгөөний болон цагийн хязгаарлалтын дэглэм, заавар, журам, шаардлага, зөвлөмжийг сахин биелүүлэх; 23.2.6. тархвар судлалд шаардлагатай мэдээллийг үнэн зөв өгөх; 23.2.7. мэргэжлийн байгууллагын шаардлагын дагуу үзлэг, шинжилгээнд хамрагдах;
23.2.8. халдварын сэжигтэй шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд өөрийгөө тусгаарлан эмнэлгийн байгууллагад яаралтай мэдэгдэх; 23.2.9. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед эрх бүхий байгууллагаас гаргасан шийдвэрийг дагаж мөрдөх; 23.2.10. эрх бүхий байгууллагын шийдвэрийг зөрчсөний улмаас гарсан зардлыг хариуцах; 23.2.11. хуульд заасан бусад үүрэг.
23.3. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын талаар олон нийтийг төөрөгдүүлэх, худал мэдээлэл түгээхийг хориглоно.
23.4. Өвчилсөн, эдгэрсэн, халдвар авсан байж болзошгүй сэжигтэй хүн болон хавьталд орсон хүний нэр төр, алдар хүндийг гутаан доромжлох, нэр, байршил, холбоо барих мэдээлэл, гэр бүлийн гишүүдийн нэр, байршил, холбоо барих мэдээлэл, зураг, дуу, дүрс бичлэг, мэдээ, мэдээлэл тараахыг хориглоно.
24 дүгээр зүйл. Аж ахуйн нэгж, байгууллагын эрх, үүрэг
24.1. Аж ахуйн нэгж, байгууллага нийгмийн эрүүл мэндийн талаар дараах эрхтэй:
24.1.1. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах талаар авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар үнэн зөв, бодит мэдээлэл авах; 24.1.2. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах чиглэлээр мэргэжлийн байгууллагатай хамтран ажиллах, зөвлөгөө авах, хандив, тусламж өгөх; 24.1.3. төрийн захиргааны байгууллагын гаргасан шийдвэр, арга хэмжээ энэ хуулийн зорилго, бодит байдалд нийцээгүйн улмаас эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл холбогдох байгууллагад гомдол гаргах; 24.1.4. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах; 24.1.5. хуульд заасан бусад эрх.
24.2. Аж ахуйн нэгж, байгууллага нийгмийн эрүүл мэндийн талаар дараах үүрэгтэй:
24.2.1. эрх бүхий байгууллагаас баталсан шийдвэр, хорио цээр, хөдөлгөөний болон цагийн хязгаарлалтын дэглэм, заавар, журам, шаардлага, сэрэмжлүүлэг, анхааруулга, зөвлөмжийг сахин биелүүлэх, мэдээлэл солилцох, хамтран ажиллах; 24.2.2. нийгмийн эрүүл мэндийг хамгаалах, урьдчилан сэргийлэхэд шаардлагатай нөөцийг бүрдүүлэх; 24.2.3. ажлын байранд агааржуулалт, ариутгал, халдваргүйжүүлэлтийг тогтмол хийх; 24.2.4. хорио цээр, хөдөлгөөний хязгаарлалт, тусгаарлалтын дэглэмд байгаа ажилтны ажлын байрыг хэвээр хадгалах; 24.2.5. эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр хориглосон үйл ажиллагаа явуулахгүй байх; 24.2.6. үйл ажиллагаагаа мэдээллийн технологи ашиглан цахимаар явуулах боломжийг бүрдүүлэх;
24.2.7. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед түрээсийн төлбөрийг нэмэх, бараа, үйлчилгээний үнийн хөөрөгдөл, зохиомол хомсдол үүсгэхгүй байх; 24.2.8. нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын үед өндөр настай, хууч өвчтэй, эрүүл мэндийн тогтмол тусламж, үйлчилгээ шаардлагатай, хөгжлийн бэрхшээлтэй, жирэмсэн, эмзэг болон эрсдэлт бүлэгт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах; 24.2.9. Хуульд заасан бусад үүрэг.
24.3. Нийгмийн эрүүл мэндийн ноцтой байдлын талаар олон нийтийг төөрөгдүүлэх, худал мэдээлэл түгээхийг хориглоно.
24.4. Өвчилсөн, эдгэрсэн, халдвар авсан байж болзошгүй сэжигтэй хүн болон хавьталд орсон хүний нэр төр, алдар хүндийг гутаан доромжлох, нэр, байршил, холбоо барих мэдээлэл, гэр бүлийн гишүүдийн нэр, байршил, холбоо барих мэдээлэл, зураг, дуу, дүрс бичлэг, мэдээ, мэдээлэл тараахыг хориглоно.
25 дугаар зүйл. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын үүрэг
25.1. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага нь нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний талаарх эрх бүхий байгууллагаас ирүүлсэн нотолгоонд суурилсан мэдээ мэдээллийг олон нийтэд үнэ төлбөргүй, саадгүйгээр мэдээлнэ.
25.2. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний талаарх худал мэдээлэл тараахыг хориглоно.

ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
26 дугаар зүйл. Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
26.1. Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
26.2. Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд эрүүгийн хууль, эсхүл зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
26.3. Энэ хуулийн ..... оны .... дугаар сарын ....-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө.

Төслийн файлууд

1. Өргөн мэдүүлэх -Хамт өргөн мэдүүлсэн хууль тогтоомжийн төсөл
2. Өргөн мэдүүлэх -Үзэл баримтлал
3. Өргөн мэдүүлэх -Танилцуулга
4. Өргөн мэдүүлэх -Хууль тогтоомжийн хэрэгцээ шаардлагын урьдчилан тандан судалгаа
5. Өргөн мэдүүлэх -Зардлын тооцооны судалгаа
6. Өргөн мэдүүлэх -Бусад

Төслийн хэрэглэгчид

Д. САРАНГЭРЭЛ

Д. САРАНГЭРЭЛ

Initiator of the draft law
Д. САРАНГЭРЭЛ

Ж. ЧИНБҮРЭН

Initiator of the draft law

Санал үлдээх

You can leave your comment after you sign in. Нэвтрэх